Regelen na overlijden

Een dierbare of bekende is overleden. In deze moeilijke tijd moeten allerlei zaken worden geregeld.

Als u erft of u bent in het testament tot executeur benoemd, heeft u een rol in de afwikkeling van de erfenis. Wij kunnen u helpen de afwikkeling in goede banen te leiden. Op deze pagina staan de zaken waar u mee te maken krijgt.

Checklist Wat moet ik regelen na overlijden?

De uitvaart

Kort na overlijden neemt u contact op met de uitvaartondernemer om het afscheid en de begrafenis of crematie te regelen. De uitvaartondernemer doet aangifte van het overlijden bij de gemeente. U ontvangt dan via hem een ‘Verklaring van overlijden’. Hij kan ook uitzoeken of de overledene een uitvaartverzekering had.

Bewaar de rekening van de uitvaart. U heeft die misschien nodig voor de uitkering van de uitvaartverzekering of als aftrekpost voor de erfbelasting. Degene die de opdracht geeft voor de uitvaart is verantwoordelijk voor de betaling. Als er genoeg geld in de nalatenschap is, kan de rekening daarvan worden betaald. Had de overledene geen uitvaartverzekering, of had hij geen dekkende verzekering? Dan kunt u de uitvaart laten betalen van de bankrekening van de overledene. Neem hiervoor contact op met de bank van de overledene. Als er niet genoeg geld op de bankrekening van de overledene staat, dan moeten erfgenamen de kosten uit eigen zak betalen. Heel soms kunt u een beroep doen op de gemeente. Als de overledene geen nabestaanden heeft of de nabestaanden kunnen een uitvaart niet betalen, is de gemeente wettelijk verplicht om de uitvaart te verzorgen.

Wie is erfgenaam?

Heeft de overledene een testament gemaakt, dan staat daarin wie de erfgenamen zijn en wat ze erven. Als er geen testament is, bepaalt de wet wie de erfgenamen van de overledene zijn en welk deel ze krijgen. Om na te gaan of de overledene een testament heeft gemaakt en waar dat is, kunt u of kan uw notaris contact opnemen met het Centraal Testamentenregister (CTR). In het CTR wordt geregistreerd wie een testament heeft opgemaakt, op welke datum en bij welke notaris.

Iedere notaris en kandidaat-notaris kan namens de erfgenamen het CTR raadplegen. Als particulier of als belanghebbende instantie kunt u ook zelf nagaan of de overledene een testament heeft. Dat moet via een schriftelijke aanvraag. Alleen testamenten die in Nederland zijn opgemaakt worden in het CTR geregistreerd. Over de inhoud van een testament is bij het CTR niets bekend.

Erfenis aanvaarden of niet?

Laat alle erfgenamen weten dat ze geen spullen uit het huis van de overledene mogen meenemen. Daarmee voorkomt u de kans dat iemand onbedoeld de erfenis zuiver aanvaardt en hierdoor verantwoordelijk wordt voor eventuele schulden van de overledene. Als er waardevolle spullen in huis liggen, overleg dan wie de spullen in veiligheid brengt en leg dit schriftelijk vast.

Als u erfgenaam bent, dan kunt u kiezen of en hoe u de erfenis aanvaardt. Iedere erfgenaam neemt een eigen beslissing over aanvaarden of verwerpen. Als u de erfenis aanvaardt, bent u aansprakelijk voor eventuele schulden van de overledene. U kunt kiezen uit drie mogelijkheden:

Zuivere aanvaarding
In dat geval worden de schulden door de erfgenamen gezamenlijk gedragen en zij moeten door de erfgenamen worden voldaan, ook wanneer de schulden de baten van de nalatenschap overtreffen.
Beneficiair aanvaarding Dit betekent, dat de erfgenamen niet met hun eigen vermogen aansprakelijk zijn voor de schulden van de nalatenschap. Alleen de bezittingen die tot de nalatenschap behoren dienen de schuldeisers tot verhaal. De nalatenschap moet in beginsel volgens strikte regels worden afgewikkeld.
Verwerping In dat geval komen alle aanspraken op de nalatenschap te vervallen; de erfgenaam die verwerpt, wordt geacht nooit erfgenaam te zijn geweest. Het erfdeel van iemand, die verwerpt wordt dan verkregen door zijn kinderen en bij afwezigheid hiervan door de overige door de wet geroepen erfgenamen. Bij testament kan van deze wettelijke regeling worden afgeweken.

Als u beneficiair wilt aanvaarden of wenst te verwerpen, dan legt u een schriftelijke verklaring af bij de rechtbank. Dit kunt u ook met een volmacht via uw notaris regelen. Dan hoeft u niet zelf naar de rechtbank. De notaris kan u verder informeren over de gevolgen van de verschillende manieren van aanvaarden.

Stappenplan afwikkelen nalatenschap

De afwikkeling van een nalatenschap bestaat vervolgens kort gezegd uit drie fasen, die hieronder zullen worden toelicht.

Verklaring van erfrecht. Een verklaring van erfrecht is een door een notaris opgemaakte verklaring waarin staat vermeld wie de erfgenamen zijn. De notaris maakt deze verklaring aan de hand van door hem te verzamelen gegevens. Daartoe behoort in elk geval het bericht van het Centraal Testamenten Register of er wel of geen testament is. Daarnaast raadpleegt de notaris de registers van de Burgerlijke Stand om bijvoorbeeld na te gaan of de overledene kinderen had. Een verklaring van erfrecht heeft u onder meer nodig om over de bankrekeningen van de overledene te kunnen beschikken.
Aangifte erfbelasting. Er kan belasting verschuldigd zijn over wat verkregen wordt uit een erfenis. Deze belasting heet erfbelasting. De hoofdregel is dat hoe nauwer de verwantschap met de overledene is, hoe lager de belasting. De aangifte moet een opgave van de bezittingen en schulden op het moment van overlijden bevatten.
De notaris kan u van dienst zijn bij het opstellen en indienen van de aangifte.
Verdeling van alle goederen. Na het vaststellen van de definitieve aanslag voor de erfbelasting kan de nalatenschap worden verdeeld. Vaak zullen erfgenamen in goed overleg de verdeling tot stand kunnen brengen. Als er onenigheid tussen de erfgenamen is, zal de notaris adviseren en proberen te bemiddelen. De notaris is onmisbaar als een erfgenaam minderjarig is of onder curatele staat of zijn goederen onder bewind staan. Ook voor de verdeling van onroerende zaken, zoals de woning, is een notariële akte noodzakelijk.

Profielen op Social Media

Als de overledene een profiel had op Facebook, Twitter, Instagram of andere social mediaplatforms, dan kunt u de profielen laten verwijderen. Het kan ook zijn dat de laatste wens was deze profielen te laten omzetten in een gedenkpagina. Om u te helpen, vertel ik u hieronder welke keuzes je hebt voor onder meer Facebook-, Instagram-, LinkedIn-, Twitter- en Google-account:

Facebook. De eerste optie is om je account door een aangewezen persoon te laten omzetten in een gedenkpagina. Het grootste verschil tussen je huidige account en een gedenkpagina is dat de woorden ‘ter nagedachtenis van’ worden toegevoegd aan je profiel. Daarnaast wordt je profiel dan niet meer gebruikt voor verjaardagsherinneringen en vriendsuggesties. Wel zo prettig. Dan kun je via Facebook aangeven welke persoon je account kan omzetten naar deze status. Deze persoon kan, na jouw overlijden bepalen wie berichten kan plaatsen en zien, bepalen wie berichten en tags kan verwijderen, reageren op nieuwe vriendschapsverzoeken, jouw profielfoto en omslagfoto aanpassen en verwijdering van jouw account aanvragen. De tweede optie is om je account te laten verwijderen zodra Facebook ‘weet’ dat je bent overleden.

Instagram heeft dezelfde twee opties als Facebook: gedenkpagina of verwijderen. Als je kiest voor een gedenkpagina, geeft Instagram na je dood je profiel een herdenkingsstatus. Deze status verandert verder niets aan je huidige profiel. Alle inhoud blijft dus gewoon voor iedereen (die jou volgt) zichtbaar en het is dus niet direct duidelijk dat het om een gedenkpagina gaat. Een nabestaande dient dit voor jou aan te vragen via dit formulier. Hier vult de aanvrager zijn eigen gegevens in, jouw gegevens en een bewijs van overlijden. Dit kan bijvoorbeeld een overlijdensbericht of artikel zijn. Deze persoon hoef je niet van te voren te registeren als contactpersoon, zoals bij Facebook.

LinkedIn. LinkedIn heeft maar één optie: je profiel na je overlijden laten verwijderen door een nabestaande. Dit kan via dit formulier. Bijzonder bij LinkedIn is dat je maar weinig informatie over de overledene hoeft in te vullen.

Twitter. Twitter is duidelijk strenger als het gaat om het controleren van de aanvraag tot verwijdering van het account. Nadat de aanvraag is ingediend, via dit formulier, stuurt Twitter je een e-mail met extra instructies. Zo moet je bijvoorbeeld een kopie van je identiteitsbewijs en een kopie van de overlijdensverklaring doorsturen. Dit proces kan alleen worden doorlopen door een persoon die gemachtigd is om het nalatenschap af te handelen of een familielid.

Google (zoals Gmail en Youtube). Voor Google kun je het wel nu al zelf regelen. Via je inactiviteitsvoorkeuren kun je in Google aangeven wat er met je Google-account gebeurt als je bent overleden. Hierbij heb je twee opties: je account delen met een nabestaande die je vertrouwt of Google vragen om het account te verwijderen. Deze instellingen worden automatisch doorgevoerd wanneer je account een bepaalde tijd niet is gebruikt. De standaardtijd is drie maanden, maar dit kun je wijzigen via de bovenstaande link.

Naast je socialmedia-accounts zijn er natuurlijk nog veel meer online-diensten waar jouw nabestaanden niet zomaar bij kunnen. Denk aan e-mailaccounts, Cloud-accounts (opslag van foto’s en documenten), Dropbox, Google Drive, je eigen website en alle andere accounts die je hebt. En denk ook aan streamingdiensten of andere abonnementen die je hebt, deze moeten door een nabestaande zo snel mogelijk stopgezet kunnen worden. En inloggegevens van bijvoorbeeld internetbankieren, DigiD, MijnOverheid, MijnPensioen… Er komt geen einde aan! Als je het jouw nabestaanden makkelijk wil maken en wil voorkomen dat er dingen verloren gaan (omdat niemand erbij kan komen), is het aan te raden om hier niet alleen goed over na te denken, maar ook echt tot actie over te gaan.

De notaris heeft voor uw digitale nalatenschap een social media testament of digitale kluis. Daarin legt u vast welke online profielen u heeft, uw gebruikersnamen en wachtwoorden en wat er na uw overlijden mee moet gebeuren (verwijderen of een gedenkpagina inrichten) en wie uw ‘social media executeur’ is: een van uw nabestaanden of de notaris.

Specifieke werkzaamheden

U kunt onze hulp inroepen bij specifieke werkzaamheden (de aangifte voor de erfbelasting opstellen, de verklaring van erfrecht afgeven waar de bank om vraagt), maar we kunnen de erfgenamen ook alles uit handen nemen. Bij dat laatste moet u denken aan:

het opzeggen van abonnementen en verzekeringen;
het opheffen van alle afzonderlijke bankrekeningen en de saldo’s bij elkaar brengen op één
rekening;
het bezwaar maken tegen de aanslag gemeentelijke belastingen;
de ontruiming van de woning begeleiden;
de verkoop van de woning regelen;
de hypotheekschuld aflossen;
een overzicht geven van alle uitgaven en ontvangsten;
op zo kort mogelijke termijn een voorschot aan de erfgenamen uitkeren;
de uiteindelijke verdeling op papier zetten.

Meer informatie?

Voor meer informatie over dit onderwerp kunt u contact opnemen met één van onze notarissen of kandidaat-notaris via info@kernnotarissen.nl of telefonisch 0341-41 71 14.