Op 15 november 2023 is de tijdelijke wet transparantie turboliquidatie in werking getreden. In principe voor een periode van twee jaar. Turboliquidatie gaat over de ontbinding van een rechtspersoon zonder baten, op eigen initiatief. De tijdelijke wet beoogt de transparantie bij turboliquidatie te vergroten en schuldeisers beter te beschermen. Er wordt een bekendmakingsplicht geïntroduceerd voor het bestuur, een inzagerecht voor schuldeisers en een door het Openbaar Ministerie op te leggen bestuursverbod.
Toepassingsbereik en voorkomen misbruik
Turboliquidatie is een mogelijkheid voor iedere rechtspersoon die geen baten heeft en op eigen initiatief kiest voor ontbinding. Deze rechtspersonen betreffen een nv, bv, vereniging, coöperatie onderlinge waarborgmaatschappij en stichting. Turboliquidatie kan passend zijn voor beëindiging van de rechtspersoon als de schulden de opbrengsten naar verwachting zullen overtreffen. De consequentie van de turboliquidatie is namelijk dat wanneer de rechtspersoon geen baten heeft, deze direct ophoudt te bestaan, zonder vereffeningsstappen, of zonder dat een faillissement hoeft te worden aangevraagd. Om die reden wordt er in de praktijk misbruik van gemaakt, aangezien rechtspersonen die geen baten maar wel schulden hebben óók gebruik kunnen maken van de turboliquidatie. Om deze misbruikgevoeligheid te beperken, heeft de wetgever besloten tot invoering van de nieuwe, tijdelijke wet.
Wat houdt de nieuwe wet in?
De Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie verplicht rechtspersonen om – zoals de naam van de wet al aangeeft – meer transparantie te bieden aan schuldeisers bij het uitvoeren van de turboliquidatie. Zo moet de rechtspersoon binnen 14 dagen na de ontbinding een balans en een staat van baten en lasten met betrekking tot het boekjaar waarin is ontbonden (en eventueel het voorafgaande boekjaar) deponeren bij de Kamer van Koophandel. Daarbij dient een beschrijving te worden gevoegd van:
- de oorzaak van het ontbreken van baten op het tijdstip van ontbinding;
- indien aan de orde: de wijze waarop de baten van de rechtspersoon te gelde zijn gemaakt en de opbrengsten zijn verdeeld; en
- indien aan de orde: de redenen waarom een schuldeiser of schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gebleven.
Ook dienen jaarrekeningen over voorgaande boekjaren, die nog niet openbaar zijn gemaakt, in voorkomend geval inclusief de accountantsverklaring, alsnog te worden gedeponeerd.
Onverwijld nadat deze deponeringen zijn gedaan, dient het bestuur daarvan schriftelijk mededeling te doen aan de schuldeisers. Hierdoor kunnen schuldeisers en andere belanghebbenden controleren of er geen sprake is van misbruik.
Inzagerecht schuldeisers
Als de verantwoordingsverplichting niet of niet correct is nageleefd kunnen schuldeisers met machtiging van de kantonrechter inzage krijgen in de administratie van de ontbonden rechtspersoon. Hierbij moeten schuldeisers hun belang voldoende concreet onderbouwen. Een niet tijdige deponering geldt niet als niet-naleving. Als schuldeisers in de periode waarin de stukken niet waren gedeponeerd kosten hebben gemaakt om inzage te verkrijgen, kan het bestuur echter gehouden zijn om deze te vergoeden.
Bestuursverbod bij schending verplichtingen
Voldoet de vennootschap niet aan de verplichtingen uit de nieuwe wet, dan bestaat het risico dat een civielrechtelijk bestuursverbod en boete wordt opgelegd. Op het verzoek van het Openbaar Ministerie kan de rechter aan bestuurders een bestuursverbod opleggen indien:
- niet is voldaan aan de hierboven genoemde verantwoordingsverplichting;
- de bestuurder doelbewust handelingen heeft verricht waardoor schuldeisers aanmerkelijk zijn benadeeld; of
- de bestuurder in de twee jaren voorafgaand aan de turboliquidatie al eerder betrokken was bij een turboliquidatie, waarbij één of meer schuldeisers geheel of gedeeltelijk onbetaald zijn gelaten, tenzij hem daarvan geen persoonlijk verwijt treft.
Gevolgen voor bedrijven
Rechtspersonen die gebruik willen maken van de turboliquidatie moeten nu dus extra stappen zetten (en daarmee ook kosten maken) om aan de verplichtingen van de Tijdelijke wet transparantie turboliquidatie te voldoen. De nieuwe procedure vereist meer transparantie en verantwoordelijkheid van de bestuurders, maar biedt anderzijds schuldeisers meer bescherming. Het is belangrijk dat rechtsperosnen zich bewust zijn van deze gevolgen en bij het uitvoeren van een turboliquidatie aan de verplichtingen voldoen, om te voorkomen dat bestuurders met een mogelijk bestuursverbod worden geconfronteerd.